颈部减肥锻炼办法 四个方法教你拥有迷人颈部

Java (programlama dili), Javanese script ve ECMAScript ile kar??t?r?lmamal?d?r.

".js" buraya y?nlendirilmektedir. Internet Explorer'da kullan?lan Microsoft diyalekti i?in JScript sayfas?na bak?n?z.

JavaScript'in Vikipedi'deki kullan?mlar? i?in bkz. Vikipedi:JavaScript

JavaScript

JavaScript Logosu JavaScript kaynak kodu ekran g?rüntüsü
Paradigmas?	?oklu paradigma: Olaya dayal? programlama, Fonksiyonel programlama, Zorunlu programlama, Nesne y?nelimli programlama
?lk ??k???	4 Aral?k 1995) (2025-08-04)
Tasar?mc?	Ba?lang??ta Netscape'ten Brendan Eich; di?erleri de ECMAScript standard?na katk?da bulunmu?tur.
Kararl? sürüm	ECMAScript 2024  (Haziran 2024) (Haziran 2024))
?nizleme sürümü	ECMAScript 2025  (27 Mart 2024) (27 Mart 2024))
?nemli uygulamalar?	V8, JavaScriptCore, SpiderMonkey, Chakra
Etkilendikleri	Java, Scheme, Self, AWK, HyperTalk
Etkiledikleri	ActionScript, AssemblyScript, CoffeeScript, Dart, Haxe, JS++, Objective-J, Opa, TypeScript
Ola?an dosya uzant?lar?	.js .cjs .mjs
Web sitesi	ecma-international.org/publications-and-standards/standards/ecma-262/

百度 身为党总裁的首相安倍晋三就学校法人“森友学园”相关财务省审批文件篡改问题再次道歉，称“深表歉意”。

JavaScript (genellikle JS olarak k?salt?l?r), HTML ve CSS ile birlikte World Wide Web'in temel teknolojilerinden biri olan programlama dilidir. Web sitelerinin %97'sinden fazlas?, web sayfas? hareketleri i?in istemci taraf?nda JavaScript kullan?rlar ve kullan?lan kodlar genellikle ü?üncü taraf kitapl?klar? i?erir. Tüm büyük web taray?c?lar?nda, kaynak kodunu kullan?c?lar?n cihazlar?nda yürütebilmek i?in ?zel bir JavaScript motoru bulunur.

JavaScript, ECMAScript standard?na uyan, genellikle e? zamanl? olarak derlenmi?, üst düzey bir dildir. Dinamik yazma, prototip tabanl? obje y?nelimi ve birinci s?n?f i?levlere sahiptir. Olay odakl?, i?levsel ve zorunlu programlama stillerini destekleyen ?oklu paradigmad?r. Metin, tarihler, düzenli ifadeler, standart veri yap?lar? ve Belge Obje Modeli (DOM) ile ?al??mak i?in uygulama programlama arayüzlerine (API'ler) sahiptir.

ECMAScript standard?, a? olu?turma, depolama veya grafik olanaklar? gibi herhangi bir giri?/??k?? (I/O) i?ermez. Pratikte, web taray?c?s? veya di?er ?al??t?rma ortamlar?, I/O i?in JavaScript API'leri sa?larlar.

JavaScript motorlar? ba?lang??ta yaln?zca web taray?c?lar?nda kullan?l?yordu, ancak günümüzde baz? sunucular?n ve ?e?itli uygulamalar?n da temel bile?enleridir. Bu kullan?m i?in en yayg?n ?al??ma zaman? sistemi Node.js'dir.

Java ve JavaScript'in ad, s?zdizimi ve ilgili standart kitapl?klar a??s?ndan benzerlikleri olsa da, iki dil birbirinden farkl?d?r ve tasar?m a??s?ndan da büyük farkl?l?klar g?sterir.

Tarih?e

Netscape'te Olu?turma

Grafik kullan?c? arayüzüne sahip ilk web taray?c?s? Mosaic, 1993 y?l?nda piyasaya sürüldü. Teknik bilgisi olmayan ki?ilerin eri?ebildi?i, yeni ortaya ??kan World Wide Web'in h?zl? büyümesinde ?nemli bir rol oynam??t?r. Mosaic'in ?nde gelen geli?tiricileri daha sonra 1994'te daha parlak bir gelece?i oldu?u dü?ünülen Netscape Navigator taray?c?s?n? piyasaya süren Netscape ?irketini kurdular. Netscape Navigator h?zla en ?ok kullan?lan taray?c? haline geldi.

Web'in yeni ?ekillenmeye ba?lad??? bu y?llarda, web sayfalar? yaln?zca statik olabilirdi ve sayfa taray?c?ya yüklendikten sonra dinamik davran?? yetene?inden de yoksundu. Geli?en web geli?tirme sahnesinde, programlamac?lar?n bu s?n?rlaman?n kald?r?lmas?na y?nelik istekleri vard?, bu nedenle 1995'te Netscape, Navigator'a bir komut dosyas? dili eklemeye karar verdi. Bunu ba?armak i?in iki yol izlediler: Java programlama dilini yerle?tirmek i?in Sun Microsystems ile i? birli?i yaparken, ayn? zamanda Scheme dilini yerle?tirmek i?in de Brendan Eich'i i?e ald?lar.

Netscape y?netimi k?sa süre sonra Eich i?in en iyi se?ene?in Java'ya benzer ve daha az Scheme veya di?er mevcut komut dosyas? dillerine benzeyen yeni bir dil tasarlamak oldu?una karar verdi. Eylül 1995'te Navigator beta'n?n bir par?as? olarak ilk sunuldu?unda, eklenen yeni dil ve yorumlay?c? uygulamas? LiveScript olarak adland?r?lsa da, Aral?k ay?nda resmi sürüm i?in ad? JavaScript olarak de?i?tirildi.

JavaScript ad?n?n se?imi, do?rudan Java ile ilgili oldu?u ima edilerek kafa kar???kl???na neden oldu. O zamanlar dot-com balonu patlam??t? ve Java henüz yeni bir programlama dili idi, bu nedenle Eich, JavaScript ad?n? Netscape'in bir pazarlama takti?i olarak g?rdü.

Microsoft taraf?ndan benimsenmesi

Microsoft, 1995 y?l?nda Internet Explorer'? piyasaya sürerek Netscape ile bir taray?c? sava??na yol a?t?. JavaScript cephesinde, Microsoft, JScript adl? kendi yorumlay?c?s?n? olu?turmak i?in Navigator yorumlay?c?s?nda tersine mühendislik yapt?.

JScript ilk olarak 1996'da, CSS i?in ilk ve HTML uzant?lar? ile birlikte piyasaya sürüldü. Bu uygulamalar?n her biri, Navigator'daki benzerlerinden belirgin ?ekilde farkl?yd?. Bu farkl?l?klar, geli?tiricilerin web sitelerinin her iki taray?c?da da sa?l?kl? ?ekilde ?al??mas?n? zorla?t?rd? ve birka? y?l boyunca "En iyi Netscape'te g?rüntülenir" ve "En iyi Internet Explorer'da g?rüntülenir" ?eklinde logolar?n yayg?n olarak kullan?lmas?na yol a?t?.

JScript'in yükseli?i

Kas?m 1996'da Netscape, JavaScript'i Ecma International'a tüm taray?c? sat?c?lar?n?n uyabilece?i standart bir belirtimin ba?lang?? noktas? olarak sundu. Bu, Haziran 1997'de ilk ECMAScript dil spesifikasyonunun resm? olarak yay?nlanmas?na yol a?t?.

Standartlar süreci, ECMAScript 2'nin Haziran 1998'de ve ECMAScript 3'ün Aral?k 1999'da piyasaya sürülmesiyle birka? y?l boyunca devam etti. ECMAScript 4 üzerindeki ?al??malar ise 2000 y?l?nda ba?lad?.

Bu arada Microsoft, taray?c? pazar?nda giderek daha bask?n bir konuma geldi. 2000'lerin ba??nda, Internet Explorer'?n pazar pay? %95'e ula?t?. Bu durum, JScript'in Web'de istemci taraf? komut dosyas? olu?turmak i?in ger?ek bir standart haline geldi?i anlam?n? ta??yordu.

Microsoft ba?lang??ta standartlar sürecine kat?ld? ve baz? ?nerileri kendi JScript dilinde uygulad?, ancak sonunda Ecma ?al??mas? üzerinde i? birli?ini durdurdu. B?ylece ECMAScript 4 yenilmi? oldu.

Büyüme ve standardizasyon

2000'lerin ba??nda Internet Explorer'?n hakimiyeti d?neminde, istemci taraf? komut dosyas? olu?turma y?ntemi olduk?a durgundu. Bu, Netscape'in halefi Mozilla'n?n Firefox taray?c?s?n? piyasaya sürdü?ü 2004 y?l?nda de?i?meye ba?lad?. Firefox bir?ok ki?i taraf?ndan iyi bir ?ekilde kar??land? ve Internet Explorer'dan ?nemli bir pazar pay?n? kendisine ald?.

2005 y?l?nda Mozilla, ECMA International'a kat?ld? ve ECMAScript for XML (E4X) standard? üzerinde ?al??maya ba?lad?. Bu, Mozilla'n?n bir ECMAScript 4 tasla??na dayanan ActionScript 3 dilinde E4X'i uygulayan Macromedia (daha sonra Adobe Systems taraf?ndan sat?n al?nd?) ile ortak olarak ?al??mas?na yol a?t?. Hedef, ActionScript 3'ü yeni ECMAScript 4 olarak standart hale getirmekti. Bu ama?la Adobe Systems, Tamarin uygulamas?n? a??k kaynakl? bir proje olarak yay?nlad?. Ancak, Tamarin ve ActionScript 3, yerle?ik istemci taraf? komut dosyas? olu?turmaktan ?ok farkl?yd? ve Microsoft'un i? birli?i olmadan, ECMAScript 4 hi?bir zaman istenen sonu?lar? vermedi.

Bu arada, ECMA ?al??mas?na ba?l? olmayan a??k kaynak topluluklar?nda ?ok ?nemli geli?meler ya?an?yordu. 2005'te Jesse James Garrett, Ajax terimini türetti?i ve verilerin arka planda yüklenebilece?i web uygulamalar? olu?turmak i?in JavaScript'in omurgas? oldu?u bir dizi teknolojiyi tan?mlad??? ve tam sayfa gereksinimini ortadan kald?rd??? bir WhiteBook yay?nlad?. Bu, a??k kaynak kitapl?klar?n ve onlar?n etraf?nda olu?an topluluklar?n ?ncülük etti?i bir JavaScript r?nesans d?nemini ate?ledi. jQuery, Prototype, Dojo Toolkit ve MooTools dahil olmak üzere bir?ok yeni kitapl?k olu?turuldu.

Google, Chrome taray?c?s?n? 2008'de rakiplerinden daha h?zl? olan V8 JavaScript motoruyla piyasaya sürdü. En ?nemli yenilik tam zaman?nda derlemeydi (JIT), bu nedenle di?er taray?c? sat?c?lar?n?n motorlar?n? JIT i?in elden ge?irmeleri gerekiyordu.

Temmuz 2008'de, bu farkl? taraflar Oslo'da bir konferans i?in bir araya geldi. Bu birle?me, konuyla ilgili tüm ?al??malar? birle?tirmek ve dili ileriye ta??mak i?in 2009 ba?lar?nda nihai anla?maya yol a?t?. Sonucu ise Aral?k 2009'da yay?nlanan ECMAScript 5 standard?yd?.

Olgunlu?a ula?mas?

Dil üzerinde iddial? ?al??malar birka? y?l boyunca devam etti ve 2015 y?l?nda ECMAScript 6'n?n yay?nlanmas?yla resm?le?tirilen kapsaml? bir ekleme ve iyile?tirme derlemesiyle sonu?land?.

Node.js'nin 2009 y?l?nda Ryan Dahl taraf?ndan olu?turulmas?, JavaScript'in web taray?c?lar? d???nda kullan?m?nda ?nemli bir art??a yol a?t?. Node, V8 motorunu, bir olay d?ngüsünü ve I/O API'lerini birle?tirerek ba??ms?z bir JavaScript ?al??ma zaman? sistemi sa?lamaktayd?. 2018 itibar?yla, Node milyonlarca geli?tirici taraf?ndan kullan?l?yordu ve npm dünyadaki herhangi bir paket y?neticisinden ?ok daha fazla modüle sahipti.

ECMAScript taslak belirtimi ?u anda GitHub'da herkese a??k bir ?ekilde korunmaktad?r ve sürümler düzenli ?ekilde y?ll?k anl?k g?rüntüler arac?l???yla üretilmektedir. Dildeki olas? revizyonlar, kapsaml? bir teklif süreciyle incelenir. Art?k, sürüm numaralar? yerine geli?tiriciler, gelecek ?zelliklerin durumunu tek tek kontrol etmektedirler.

Mevcut JavaScript ekosisteminde bulunan bir?ok kitapl?k ve ?er?evenin, baz?lar? yerle?ik programlama uygulamalar? ve web taray?c?lar?n?n d???nda JavaScript'in farkl? kullan?m alanlar? i?in olu?turulmu?tur. Ayr?ca, tek sayfal?k uygulamalar?n ve di?er JavaScript a??rl?kl? web sitelerinin artmas?yla birlikte, geli?tirme sürecine yard?mc? olmak i?in birka? aktar?c? da olu?turulmu?tur.

Ticari Marka

"JavaScript" ad?, Oracle Corporation'?n Amerika Birle?ik Devletleri'ndeki ticari markas?d?r.

Web sitesi istemci taraf? kullan?m?

JavaScript, web sitelerinin % 97'sinin bu ama?la kulland???, Web'in bask?n istemci taraf? komut dosyas? dilidir. Komut dosyalar? HTML belgelerine g?mülür veya bunlar da dahil edilmi? olur. B?ylelikle kodlar DOM ile etkile?ime girer. Tüm büyük web taray?c?lar?nda, kodu kullan?c?n?n cihaz?nda yürüten yerle?ik bir JavaScript motoru bulunur.

Komut dosyas?yla yaz?lm?? davran?? ?rnekleri

• Ajax veya WebSocket arac?l???yla sayfay? yeniden yüklemeden yeni web sayfas? i?eri?i yükleme. ?rne?in, sosyal medya kullan?c?lar? mevcut sayfadan ayr?lmadan mesaj g?nderip alabilir.
• Nesneleri soldurma, yeniden boyutland?rma ve ta??ma gibi web sayfas? animasyonlar?.
• Taray?c? oyunlar? oynama.
• Ak?? ortam?n?n oynat?lmas?n? kontrol etme.
• A??lan (pop-up) reklamlar olu?turma.
• Veriler bir web sunucusuna g?nderilmeden ?nce bir web formunun giri? de?erlerinin do?rulanmas?.
• Kullan?c?n?n davran???yla ilgili verilerin günlü?e kaydedilmesi ve ard?ndan bir sunucuya g?nderilmesi. Web sitesi sahibi bu verileri analiz, reklam takibi ve ki?iselle?tirme i?in kullanabilir.
• Bir kullan?c?y? ba?ka bir sayfaya y?nlendirme.

Kitapl?klar ve ?er?eveler

Web sitelerinin %80'inden fazlas?, istemci taraf? komut dosyas? olu?turma i?in bir ü?üncü taraf JavaScript kitapl??? veya web ?er?evesi kullan?rlar.

jQuery, web sitelerinin %75'inden fazlas? taraf?ndan kullan?lan a??k ara en popüler kitapl?kt?r. Facebook, web sitesi i?in React kitapl???n? olu?turdu ve daha sonra bunu a??k kaynak olarak yay?nlad?; Twitter dahil di?er pek ?ok site günümüzde bunu kullanmaktad?r. Ayn? ?ekilde Google'?n YouTube ve Gmail'i de dahil olmak üzere web siteleri i?in olu?turdu?u Angular ?er?evesi art?k ba?kalar? taraf?ndan kullan?labilen a??k kaynakl? bir projedir.

Buna kar??l?k, "Vanilla JS" terimi, herhangi bir kitapl?k veya ?er?eve kullanmayan, bunun yerine tamamen standart JavaScript i?levselli?ine dayanan web siteleri i?in olu?turulmu?tur.

Di?er kullan?mlar?

JavaScript kullan?m?, web taray?c?s? k?klerinin ?tesine ge?mi?tir. JavaScript motorlar? art?k hem sunucu taraf? web sitesi da??t?mlar? hem de taray?c? d??? uygulamalar i?in ?e?itli di?er yaz?l?m sistemlerine yerle?tirilmi?tir.

Sunucu taraf? JavaScript kullan?m?n? te?vik etmeye y?nelik ilk giri?imler, Netscape Enterprise Server ve Microsoft'un Internet Information Services idi, ancak bunlar kü?ük ?zelliklerdi. Sunucu taraf? kullan?m?, 2000'lerin sonlar?nda Node.js ve di?er yakla??mlar?n olu?turulmas?yla birlikte büyümeye ba?lad?.

Electron, Cordova, React Native ve di?er uygulama ?er?eveleri, JavaScript'te uygulanan davran??la bir?ok uygulama olu?turmak i?in kullan?lm??t?r. Taray?c? olmayan di?er uygulamalar, PDF belgelerini komut dosyas? yazmak i?in Adobe Acrobat deste?i ve JavaScript ile yaz?lm?? GNOME Shell uzant?lar?n? i?erir.

JavaScript, son zamanlarda baz? g?mülü sistemlerde, genellikle Node.js'den yararlan?larak g?rünmeye ba?lad?.

?zellikler

A?a??daki ?zellikler, aksi a??k?a belirtilmedi?i sürece, uyumlu tüm ECMAScript uygulamalar? i?in ortakt?r.

Zorunlu ve yap?land?r?lm??

JavaScript, C'nin yap?land?r?lm?? programlama s?zdiziminin ?o?unu destekler (?rne?in, if ifadeleri, while d?ngüleri, switch ifadeleri, do while d?ngüleri vb.). K?smi bir istisna kapsam belirlemedir: ba?lang??ta JavaScript yaln?zca var ile i?lev kapsam?na sahipti; daha sonra ECMAScript 2015'te let ve const anahtar s?zcükleriyle blok kapsam? eklendi. C gibi, JavaScript de expressionslar ve statementslar aras?nda bir ayr?m yapar. C'den bir s?zdizimsel fark? da, noktal? virgüllerin (deyimleri sonland?ran) atlanmas?na izin veren otomatik noktal? virgül eklemedir.

Zay?f yaz?lm??

JavaScript zay?f yaz?lm??t?r, bu kullan?lan i?leme ba?l? olarak belirli türlerin dolayl? olarak yay?nland??? anlam?na gelir.

• ?kili + operat?rü, her iki i?lenen de say? olmad??? sürece her iki i?leneni de bir dizeye atar. Bunun nedeni, toplama operat?rünün bir birle?tirme operat?rü olarak da kullan?lmas?ndan dolay?d?r.
• ?kili - i?leci her zaman her iki i?leneni de bir say?ya atar
• Her iki birli operat?r (+, -) i?leneni her zaman bir say?ya ?evirir.

De?erler a?a??daki gibi dizgelere d?nü?türülür:

• Dizeler oldu?u gibi b?rak?l?r
• Say?lar dize temsillerine d?nü?türülür
• Dizilerin ??eleri dizelere d?nü?türülür ve ard?ndan virgül (,) ile birle?tirilirler.
• Di?er objeler [object Object] dizesine d?nü?türülür; burada Object, objenin yap?c?s?n?n ad?d?r

De?erler, dizelere d?nü?türülerek ve ard?ndan dizeler de say?lara d?nü?türülerek, say?lara d?nü?türülür. Bu süre?ler, s?ras?yla dize ve say? d?kümü i?in prototip üzerinde toString ve valueOf i?levleri tan?mlanarak de?i?tirilebilir.

JavaScript, kurallar?n karma??kl??? tutars?zl?kla kar??t?r?labilece?inden, bu d?nü?ümleri uygulama ?ekli nedeniyle ele?tiriler alm??t?r. ?rne?in, bir dizeye say? eklerken, say? birle?tirme yap?lmadan ?nce bir dizeye d?nü?türülür, ancak bir dizeden bir say? ??kar?l?rken, ??karma i?lemi yap?lmadan ?nce dize bir say?ya d?nü?türülür.

JavaScript türü d?nü?ümleri

Sol ??leyici	Operat?r	Sa? ??leyici	Sonu?
[] (bo? dizi/array)	+	[] (bo? dizi/array)	"" (bo? string/dize)
[] (bo? dizi/array)	+	{} (bo? obje/nesne)	"[object Object]" (dize/string)
false (boole/do?ru-yanl??)	+	[] (bo? dizi/array)	"false" (dize/string)
"123" (dize/string)	+	1 (say?/number)	"1231" (dize/string)
"123" (dize/string)	-	1 (say?/number)	122 (say?/number)
"123" (dize/string)	-	"abc" (dize/string)	NaN (say?/number)

Genellikle, {} + [] ile sonu?lanan 0 (say?) da belirtilir. Bu yan?lt?c?d?r: {} bo? bir obje yerine bo? bir kod blo?u olarak yorumlan?r ve bo? dizi kalan unary (tekli) + operat?rü taraf?ndan bir say?ya d?nü?türülür. ?fadeyi parantez i?ine al?rsan?z ({} + []) küme parantezleri bo? bir obje olarak yorumlan?r ve ifadenin sonucu beklendi?i gibi "[object Object]" olur.

Dinamik

Yaz?m

JavaScript, di?er ?o?u betik dili gibi dinamik olarak yaz?l?r . Bir tür, bir ifade yerine bir de?erle ili?kilendirilir. ?rne?in, ba?lang??ta bir say?ya ba?l? olan bir de?i?ken, bir dizgeye yeniden atanabilir. JavaScript, ?rdek yaz?m? dahil, objelerin türünü test etmenin ?e?itli yollar?n? destekler.

?al??ma zaman? de?erlendirmesi

JavaScript, ?al??ma zaman?nda dizeler olarak sa?lanan ifadeler eval bir de?erlendirme i?levi i?erir.

Nesne (Obje) y?nelimi (prototip tabanl?)

JavaScript'teki prototip kal?t?m, Douglas Crockford taraf?ndan ?u ?ekilde tan?mlan?r: EKS?K ALAN JavaScript'te bir obje, bir prototiple büyütülmü? bir ili?kisel dizidir (a?a??ya bak?n); her anahtar bir objenin ?zelli?i i?in ad sa?lar ve b?yle bir ad? belirtmenin iki s?zdizimsel yolu vard?r: nokta notasyonu (obj.x = 10) ve parantez g?sterimi (obj['x'] = 10). Bir ?zellik, ?al??ma zaman?nda eklenebilir, geri tepebilir veya silinebilir. Bir objenin ?o?u ?zelli?i (ve bir objenin prototip miras zincirine ait olan herhangi bir ?zellik), bir for...in d?ngüsü kullan?larak numaraland?r?labilir.

Prototipler

JavaScript, di?er bir?ok nesne y?nelimli dilin kal?t?m i?in s?n?flar? kulland??? prototipleri kullan?r. JavaScript'te prototiplerle bir?ok s?n?f tabanl? ?zelli?i simüle etmek mümkündür.

Obje olu?turucu olarak fonksiyonlar

Fonksiyonlar, tipik rolleriyle birlikte obje olu?turucular olarak ikiye ayr?l?r. Bir fonksiyon ?a?r?s?na new ile ?nek eklemek, yap?c?dan ?zellikleri ve y?ntemleri ( Object prototipinden ?zellikler dahil) devralan bir prototip ?rne?i olu?turur. ECMAScript 5, Object prototipinden otomatik olarak miras al?nmadan bir ?rne?in a??k bir ?ekilde olu?turulmas?na izin veren Object.create y?ntemini sunar (eski ortamlar prototipi null ??esine atayabilir). prototype ?zelli?i, yeni objenin dahili prototipi i?in kullan?lan objeyi belirler. Yap?c? olarak kullan?lan fonksiyonun prototipi de?i?tirilerek yeni y?ntemler eklenebilir. JavaScript'in Array veya Object gibi yerle?ik olu?turucular? da de?i?tirilebilen prototiplere sahiptir. Object prototipini de?i?tirmek mümkün olsa da, JavaScript'teki ?o?u obje, Object prototipinden y?ntemleri ve ?zellikleri devralaca??ndan ve prototipin de?i?tirilmesini beklemeyebilece?inden, genellikle k?tü uygulama olarak kabul edilirler.

Metod olarak fonksiyonlar

Bir?ok nesne y?nelimli dilden farkl? olarak, i?lev tan?m? ile metot tan?m? aras?nda bir ayr?m yoktur. Bunun yerine, fonksiyon ?a?r?s? s?ras?nda ayr?m olu?ur; Bir fonksiyon, bir objenin metodu olarak ?a?r?ld???nda, fonksiyonun yerel this anahtar s?zcü?ü, o ?a?r? i?in o objeye ba?lan?r.

Fonksiyonel

Bir fonksiyon birinci s?n?ft?r ; bir fonksiyon bir obje olarak kabul edilir. Bu nedenle, bir fonksiyonun .call() ve .bind() gibi ?zellikleri ve metotlar? olabilir. ?? i?e fonksiyon, ba?ka bir fonksiyon i?inde tan?mlanan bir fonksiyondur. D?? fonksiyon her ?a?r?ld???nda olu?turulur. Ek olarak, i? i?e ge?mi? her i?lev s?zcüksel bir kapan?? olu?turur: d?? i?levin s?zcüksel kapsam? (herhangi bir sabit, yerel de?i?ken veya ba??ms?z de?i?ken de?eri dahil), d?? i?levin yürütülmesi sona erdikten sonra bile, her bir i? fonksiyon objesinin i? durumunun bir par?as? haline gelir. . JavaScript ayr?ca anonim i?levleri de destekler.

Yetkilendirme

JavaScript, ?rtük ve a??k yetkilendirmeyi destekler.

Rol olarak fonksiyonlar [?zellikler (Traits) ve Kar???mlar (Mixins)]

JavaScript, Traits ve Mixins gibi Rol modellerinin ?e?itli fonksiyon tabanl? uygulamalar?n? da yerel olarak destekler. B?yle bir fonksiyon, function g?vdesi i?inde this anahtar s?zcü?üne ba?l? en az bir y?ntemle ek davran??? tan?mlar. Daha sonra bir Rol, call yoluyla a??k?a devredilmeli veya prototip zinciri arac?l???yla payla??lmayan ek davran??lara sahip olmas? gereken objelere apply (uygulama) edilmelidir.

Obje kompozisyonu ve kal?t?m

A??k fonksiyon tabanl? yetkilendirme JavaScript'te kompozisyonu kapsarken, ?rtük yetkilendirme, ?rne?in, bir objeyle ilgili olabilecek ancak do?rudan bir objeye ait olmayan bir metot bulmak i?in prototip zinciri her yürüdü?ünde zaten ger?ekle?ir. Metot bulundu?unda, bu objenin ba?lam?nda ?a?r?l?r. Bu nedenle JavaScript'teki kal?t?m, yap?c? fonksiyonlar?n prototip ?zelli?ine ba?l? bir yetkilendirme otomatizmi taraf?ndan kapsan?r.

?e?itli

JS s?f?r indeksli bir dildir.

?al??ma zaman? ortam?

JavaScript, komut dosyalar?n?n ortamla etkile?ime girebilece?i objeler ve metotlar (?rne?in, bir web sayfas? DOM u) sa?lamak i?in tipik olarak bir ?al??ma zaman? ortam?na (?rne?in bir web taray?c?s? ) dayan?r. Bu ortamlar tek i? par?ac?kl?d?r . JavaScript ayr?ca, komut dosyalar?n? (?rne?in, HTML <script> ??eleri) dahil etme/i?e aktarma yetene?i sa?lamak i?in ?al??ma zaman? ortam?na da güvenir. Bu, ba?l? ba??na bir dil ?zelli?i de?ildir, ancak ?o?u JavaScript uygulamas?nda yayg?nd?r. JavaScript, bir kuyruktan gelen mesajlar? birer birer i?ler. JavaScript, her yeni mesajla ili?kili bir fonksiyonu ?a??r?r ve fonksiyonun ba??ms?z de?i?kenleri ve yerel de?i?kenlerle bir ?a?r? y???n? (call stack) ?er?evesi olu?turur. ?a?r? y???n?, fonksiyonun ihtiya?lar?na g?re kü?ülür veya büyür. Fonksiyon tamamland?ktan sonra ?a?r? y???n? bo? oldu?unda, JavaScript s?radaki bir sonraki mesaja ilerler. Buna olay d?ngüsü (event loop) denir ve "tamamlanmak i?in ?al??t?r" olarak tan?mlan?r, ?ünkü her mesaj bir sonraki mesaj dikkate al?nmadan ?nce tamamen i?lenir. Ancak, dilin e?zamanl?l?k modeli, olay d?ngüsünü engellemeyen olarak tan?mlar: program giri?i/??k???, olaylar ve geri arama i?levleri (callback fonksiyon) kullan?larak ger?ekle?tirilir. Bu, JavaScript'in bir veritaban? sorgusunun bilgi d?ndürmesini beklerken bir fare t?klamas?n? i?leyebilece?i anlam?na gelir.

De?i?ken (Varyadik) fonksiyonlar

Bir fonksiyona s?n?rs?z say?da parametre iletilebilir. Fonksiyon bunlara bi?imsel parametreler arac?l???yla ve ayr?ca yerel arguments objesi arac?l???yla eri?ebilir. bind y?ntemi kullan?larak de?i?ken fonksiyonlar da olu?turulabilir.

Dizi ve obje de?i?mezleri (literal)

Bir?ok komut dosyas? dili gibi, diziler ve objeler (di?er dillerdeki ili?kisel diziler ) k?sa bir k?sayol s?zdizimi ile olu?turulabilir. Asl?nda, bu de?i?mez de?erler JSON veri format?n?n temelini olu?turur.

Düzenli ifadeler (Regular expressions)

JavaScript ayr?ca, yerle?ik dize i?levlerinden daha karma??k olan metin i?leme i?in ?zlü ve gü?lü bir s?zdizimi sa?layan Perl'e benzer ?ekilde düzenli ifadeleri de destekler.

S?zler (Promise) ve zaman uyumsuz/bekleme (Async/await)

JavaScript, zaman uyumsuz i?lemleri i?lemek i?in promise lar? ve Async/await destekler. Yerle?ik bir Promise objesi, vaatleri i?lemek ve i?leyicileri e?zamans?z bir eylemin nihai sonucuyla ili?kilendirmek i?in i?levsellik sa?lar. Son zamanlarda, geli?tiricilerin birden ?ok JavaScript promise ?n? birle?tirmesine ve farkl? senaryolara dayal? i?lemler yapmas?na olanak tan?yan JavaScript belirtiminde birle?tirici y?ntemler tan?t?ld?. Tan?t?lan y?ntemler ?unlard?r: Promise.race, Promise.all, Promise.allSettled ve Promise.any. Zaman uyumsuz/bekleme, e?zamans?z, engellemesiz bir i?levin s?radan bir e?zamanl? i?leve benzer bir ?ekilde yap?land?r?lmas?na izin verir. Asenkron, bloke edici olmayan kod, minimum ek yük ile geleneksel senkronize, bloke edici koda benzer ?ekilde yap?land?r?labilir.

Standart olmayan ?zellikler

Tarihsel olarak, baz? JavaScript motorlar? bu standart olmayan ?zellikleri destekledi:

• ko?ullu catch cümleleri (Java gibi)
• Dizi kavray??lar? (array comprehensions) ve ürete? ifadeleri (Python gibi)
• k?sa fonksiyon ifadeleri (function(args) expr ; bu deneysel s?zdizimi ok i?levlerinden ?nce gelir)
• ECMAScript for XML (E4X), ECMAScript'e yerel XML deste?i ekleyen bir uzant? (sürüm 21 den beri Firefox'ta desteklenmemektedir)

S?zdizimi

Ayr?ca bak?n?z: Taray?c? güvenli?i

Basit ?rnekler

JavaScript'teki de?i?kenler, var, let veya const anahtar s?zcükleri kullan?larak tan?mlanabilir.

// 'x' ad?nda bir fonksiyon kapsaml? (function-scoped) de?i?ken bildirir ve buna üstü kapal? ?ekilde 
// 'undefined' ?zel de?erini atar. De?eri olmayan de?i?kenler otomatik 'undefined' (tan?ms?z) olarak ayarlan?r.

var x;

// De?i?kenler, bunun gibi elle 'tan?ms?z' olarak ayarlanabilir 
var x2 = undefined;

// ?rnek `y` ad?nda bir de?i?keni blok kapsam?nda (block-scoped) bildirir ve 
// de?i?kenin bir de?eri olmad??? i?in onu `undefined` (tan?ms?z) olarak ayarlar. 
// "let" anahtar s?zcü?ü ECMAScript 2015'te tan?t?lm??t?r.
let y;

// Blok kapsam?nda (block-scoped) bir bildirim yapar, `z` art?k yeniden de?er atanamaz olur ve 
// onu bir string de?i?mezine ayarlar. `const` anahtar s?zcü?ü ECMAScript 2015'te tan?t?lm??t?r ve
// yaln?zca net bir ?ekilde atan?r.

// `const` anahtar s?zcü?ü 'sabit' anlam?na gelir ki bu nedenden dolay? 'de?eri' (value) sabit oldu?undan
// de?i?ken baz? ufak istisnalar d???nda yeni de?er alamaz/atanamaz.
const z = "bu anahtar s?zcü?ünün de?eri yani buraya yeniden atama yap?lamaz!";

// `benimSayim` isimli bir de?i?ken bildirilmi? ve de?er (value) olarak ona bir say? de?i?mezi
// ?rne?imizde `2`) atanm??t?r.
let benimSayim = 2;

// `benimSayim` ? yeniden atar ve onun de?erini bir dizi de?i?mezi (?rne?imizde `"bir ?eyler"`) atar.
// JavaScript dinamik olarak yaz?lm?? bir dildir, bu nedenle bu y?nergelerine uygundur.
benimSayim = "bir ?eyler";

Yukar?daki ?rnekte, hepsinin ?nünde iki e?ik ?izgi bulunan yorumlara dikkat edin. JavaScript'te yerle?ik Giri?/??k?? (I/O) i?levi yoktur; ?al??ma zaman? ortam? bunu sa?lar. Sürüm 5.1'deki ECMAScript belirtimi ?unlar? belirtir:

asl?nda, bu spesifikasyonda harici veri giri?i veya hesaplanan sonu?lar?n ??k??? i?in herhangi bir ?art yoktur.

Ancak, ?o?u ?al??ma zaman? ortam?nda ??kt? yazd?rmak i?in kullan?labilecek bir console objesi bulunur. ??te JavaScript'te minimalist bir Hello World program? :

console.log("Merhaba, Dünya!");

HTML belgelerinde bir ??kt? i?in bu program gereklidir:

// "write" metodu kullan?larak, metin nodu (dü?ümü) yaz?labilir.
document.write('bir ?eyler');

// HTML elementleri de olu?turulabilir. ?ncelikle DOM üzerinde olu?turulmalar? gerekir
const benimElementim = document.createElement('div');

// Class veya id gibi ?znitelikler olu?turulabilir.
benimElementim.classList.add('bir-seyler');
// benimElementim.classList.add("anotherclass");
benimElementim.id = 'baska-seyler';

// Burada, ?znitelik ??yle g?rünecektir: <span data-attr="baz"></span>
benimElementim.setAttribute('data-atrr', 'baz');

// Son olarak, onu HTML'deki <body> ??esine bir alt ??e olarak ekleyin
document.body.appendChild(benimElementim);

// Elementler bir ??e olarak querySelector ile yakalanabilir ya da forEach d?ngüsü ile al?nabilen birden ?ok ??e querySelectorAll ile yakalanabilir.
document.querySelector('.class');
document.querySelector('#id');
document.querySelector('[data-other]');
document.querySelectorAll('.multiple');

Basit bir ?zyinelemeli (recursive) fonksiyon:

function faktoriyel(n) {
  if (n === 0)
    return 1; // 0! = 1

  return n * faktoriyel(n - 1);
}

faktoriyel(3); // 6 sonucunu d?ndürür

ya da a?a??daki ?rnekte oldu?u gibi fakt?riyel hesaplamas?n? kontroller ve ü?lü operat?r vas?tas?yla da kullanabilirsiniz.

function faktoriyel(n) {
    // Yaln?zca pozitif bir say? kullan?lmas?na izin verin yoksa konsolda uyar? g?sterin.
    if (isNaN(n)) {
        console.error("Say?sal olmayan argümana izin verilmemektedir.");
        return NaN; // bu ?zel bir de?erdir ve "Bu Bir Say? De?il" anlam?na gelir.
    }
    if (n === 0)
        return 1; // 0! = 1
    if ( n < 0)
        return undefined; // Negatif say?lar de?er olarak verildi?inde 'tan?ms?z' bildirimi yap?n .
    if (n % 1) {
        console.warn(`Belirtti?iniz ${n} ondal?kl? de?eri en yak?n tam say?ya yuvarlanacakt?r. Tam say? olmayanlar i?in bunun yerine gamma fonksiyonunu kullanmay? dü?ünün.`);
        n = Math.round(n);
    }
    // Yukar?daki kontrolleri kullanmak istemeyebilirsiniz. Zorunlu de?ildir. Bu k?s?mdan sonra ger?ek ?zyinelemeli faktoriyel hesaplama kodlar? yer almaktad?r.

    // A?a??daki sat?rda ?zyinelemeleli fakt?riyel hesaplamada kullan?lan fonksiyon ifadesidir. ES6 ile birlikte tan?t?m? yap?lan ok fonksiyon s?z dizimini kullan?r.
    const ozyinelemeli_hesaplama = a => a > 1 ? a * ozyinelemeli_hesaplama(a - 1) : 1; // '?' ile birlikte ü?lü operat?r kullan?m?na dikkat ediniz.
    return ozyinelemeli_hesaplama(n);
}

document.write(faktoriyel(3)); // 6 d?ndürür

Anonim (isimsiz) bir fonksiyon (veya lambda):

let isimsizFonksiyon = () => console.log("?simsiz bir fonksiyon");
isimsizFonksiyon(); // "?simsiz bir fonksiyon" yaz?s?n? konsola getirir.

Bu ?rnek, JavaScript'te fonksiyon kapan??lar?n?n yerel olmayan de?i?kenlerini ba?vuru yoluyla yakalad???n? g?sterir.

Ok i?levleri ilk olarak 6. Bask? - ECMAScript 2015'te tan?t?ld?. JavaScript'te i?lev yazmak i?in s?zdizimini k?salt?rlar. Ok i?levleri anonimdir, bu nedenle olu?turulduktan sonra onlar? ?a??rmak i?in bunlara ba?vurmak i?in bir de?i?ken gerekir.

Ok i?levi (arrow fonksiyon) ?rne?i:

// Ok fonksiyonlar? (arrow functions) `function` anahtar s?zcü?ünü kullanmadan
// fonskiyon yazmam?za izin verir.
// Buradaki `uzun_ornek` bir anonymous function value sunu g?sterir.
const uzun_ornek = (giris1, giris2) => {
  console.log("Merhaba, Dünya!");
  const cikti = giris1 + giris2;

  return cikti;
};

// Parantez yoksa, ok fonksiyonu yaln?zca ifadeyi (expression) d?ndürür
// Buradaki gibi (giris1 + giris2)
const kisa_ornek = (giris1, giris2) => giris1 + giris2;

console.log(kisa_ornek(2, 3)); // 5 d?ndürür ve ard?ndan "Merhaba, Dünya!" yazd?r?r
console.log(uzun_ornek(2, 5)); // 7 d?ndürür

// Bir ok fonksiyonunun yaln?zca bir parametresi varsa, parantezler kald?r?labilir.
const parantezsiz = giris => giris + 2;

console.log(parantezsiz(3)); // 5 d?ndürür

JavaScript'te objeler, fonskiyonlarla ayn? ?ekilde olu?turulur; bu nedenle ojbeler bir fonksiyon objesi olarak bilinirler.

Obje ?rne?i:

let kullanici = {
  adi: "Ahmet",
  yasi: 41,

  selamVer() {
    // "this" burada "mevcut obje" dir
    alert(this.adi);
  }

};

kullanici.selamVer(); // Ahmet

De?i?ken fonksiyon g?sterimi (arguments ?zel bir de?i?kendir):

function topla() {
  let x = 0;

  for (let i = 0; i < arguments.length; ++i)
    x += arguments[i];

  return x;
}

console.log(topla(1, 2)); // 3 d?ndürür
console.log(topla(1, 2, 3)); // 6 d?ndürür

An?nda ?a?r?lan fonksiyon ifadeleri genellikle kapan??lar? (closures) olu?turmak i?in kullan?l?r. Kapan??lar, ?zelliklerin (properties) ve metotlar?n bir ad alan?nda (namespace) toplanmas?na ve baz?lar?n?n ?zel hale getirilmesine izin verir:

let sayac = (function() {
  let i = 0; // ?zel ?zellik

  return {  // genel metotlar
    get: function() {
      alert(i);
    },
    set: function(deger) {
      i = deger;
    },
    artir: function() {
      alert(++i);
    }
  };
})(); // modül

sayac.get();   // 0 g?sterir
sayac.set(6);
sayac.artir(); // 7 g?sterir
sayac.artir(); // 8 g?sterir

JavaScript'te modülleri d??a ve i?e aktarma

Export ?rne?i:

/* mymodule.js */
// Bu fonksiyon (i?lev), d??a aktar?lmad??? i?in ?zel olarak kal?r
let topla = (a, b) => {
  return a + b;
}

// De?i?kenleri d??a aktar
export let adi = 'Metin';
export let yasi = 23;

// De?i?kenleri adlar?yla/adland?r?lm?? olarak d??a aktar
export function ekle(sayi1, sayi2) {
  return sayi1 + sayi2;
}

// Class (s?n?f?n) d??a aktar?lmas?
export class Carpma {
  constructor(sayi1, sayi2) {
    this.sayi1 = sayi1;
    this.sayi2 = sayi2;
  }

  ekle() {
    return topla(this.sayi1, this.sayi2);
  }
}

?mport ?rne?i:

// Bir ?zelli?i i?e dahil etme/i?e aktarma
import { ekle } from './mymodule.js';
console.log(ekle(1, 2));
//> 3

// ?oklu ?ekilde ?zellikleri i?e dahil etme/i?e aktarma
import { adi, yasi } from './mymodule.js';
console.log(adi, yasi);
//> "Metin", 23

// Bir modüldeki tüm ?zellikleri dahil etme/i?e aktarma
import * from './module.js'
console.log(adi, yasi);
//> "Metin", 23
console.log(ekle(1,2));
//> 3

Daha geli?mi? ?rnek

/* ?ki say?n?n en kü?ük ortak kat?n? (LCM) bulur */
function LCMCalculator(x, y) { // yap?c?/kurucu fonksiyon
    if (isNaN(x*y)) throw new TypeError("Say?sal olmayan ba??ms?z de?i?kenlere izin verilmemektedir.");
    const checkInt = function(x) { // i? fonksiyon
        if (x % 1 !== 0)
            throw new TypeError(x + " bir tam say? de?il");

        return x;
    };

    this.a = checkInt(x)
    //   noktal? virgül kullan?m? ^^^^ iste?e ba?l?d?r, yeni sat?r yeterlidir
    this.b = checkInt(y);
}
// Bir yap?c?/kurucu taraf?ndan olu?turulan obje ?rneklerinin prototipi, 
// o yap?c?/kurucunun "prototip" ?zelli?idir.
LCMCalculator.prototype = { // obje de?i?mezi
    constructor: LCMCalculator, // bir prototipi yeniden atarken, yap?c?/kurucu ?zelli?ini uygun ?ekilde ayarlay?n
    gcd: function() { // en büyük ortak b?leni hesaplayan y?ntem
        // E?klid algoritmas?:
        let a = Math.abs(this.a), b = Math.abs(this.b), t;

        if (a < b) {
            // de?i?kenlerin takas edilmesi
            // t = b; b = a; a = t;
            [a, b] = [b, a]; // destructuring (y?k?m) atamas?n? kullanarak takas (ES6)
        }

        while (b !== 0) {
            t = b;
            b = a % b;
            a = t;
        }

        // Ortak B?leni (GCD) yaln?zca bir kez hesaplaman?z gerekir, bu nedenle bu y?ntemi "yeniden tan?mlay?n".
        // (Asl?nda yeniden tan?mlama de?ildir - ?rne?in kendisinde tan?mlan?r, 
        // b?ylece this.gcd, LCMCalculator.prototype.gcd yerine bu "yeniden 
        // tan?mlamaya" at?fta bulunur.)
        // LCMCalculator obje üyeleri "a" ve/veya "b" sonradan de?i?tirilirse 
        // bunun yanl?? bir sonuca yol a?aca??n? unutmay?n.
        // Ayr?ca, 'gcd' === "gcd", this['gcd'] === this.gcd
        this['gcd'] = function() {
            return a;
        };

        return a;
    },

    // Obje/Nesne ?zellik adlar?, ?ift (") veya tek (') t?rnak ile s?n?rlanan stringler ile belirtilebilir.
    "lcm": function() {
        // De?i?ken adlar? nesne/obje ?zellikleriyle ?ak??maz, ?rne?in |lcm|, |this.lcm| de?ildir.
        // FP hassas sorunlar?ndan ka??nmak i?in |this.a*this.b| ?eklinde kullanm?yoruz
        let lcm = this.a / this.gcd() * this.b;

        // lcm'yi yaln?zca bir kez hesaplaman?z gerekir, bu nedenle bu metodu "yeniden tan?mlay?n".
        this.lcm = function() {
            return lcm;
        };

        return lcm;
    },

    // Metotlar ayr?ca es6 s?zdizimi kullan?larak da bildirilebilir
    toString() {
        // De?erleri birle?tirmek i?in hem es6 ?ablon de?i?mezlerini 
        // hem de (+) operat?rünü kullanma
        return `LCMCalculator: a = ${this.a}, b = ` + this.b;
    }
};

// Genel ??kt? fonksiyonu tan?mlay?n; bu uygulama yaln?zca Web taray?c?lar? i?in ?al???r
function output(x) {
    document.body.appendChild(document.createTextNode(x));
    document.body.appendChild(document.createElement('br'));
}

// Not: Dizilerin (array) map() ve forEach() metotlar?, JavaScript 1.6'da tan?mlanm??t?r.
// Burada JavaScript'in do?al fonksiyonel/i?levsel yap?s?n? g?stermek i?in kullan?l?rlar.
[
    [25, 55],
    [21, 56],
    [22, 58],
    [28, 56]
].map(function(pair) { // array literal (dizi de?i?mezi) + mapping function (map/e?leme fonksiyonu)
    return new LCMCalculator(pair[0], pair[1]);
}).sort((a, b) => a.lcm() - b.lcm()) // bu kar??la?t?rmal? fonksiyonla s?ralama yap?n; =>, "ok fonksiyonu" bir fonksiyonun k?sa bi?imidir.
    .forEach(printResult);

function printResult(obj) {
    output(obj + ", gcd = " + obj.gcd() + ", lcm = " + obj.lcm());
}

Taray?c? penceresinde a?a??daki ??kt? g?rüntülenmelidir.

LCMCalculator: a = 28, b = 56, gcd = 28, lcm = 56
LCMCalculator: a = 21, b = 56, gcd = 7, lcm = 168
LCMCalculator: a = 25, b = 55, gcd = 5, lcm = 275
LCMCalculator: a = 22, b = 58, gcd = 2, lcm = 638

Güvenlik

Ayr?ca bak?n?z: ECMAScript § External_links

JavaScript ve DOM, k?tü niyetli yazarlara Web arac?l???yla bir istemci bilgisayarda ?al??t?r?lacak komut dosyalar? sunma potansiyeli sa?lar. Taray?c? yazarlar?, iki k?s?tlama kullanarak bu riski en aza indirir. ?lk olarak, komut dosyalar?, dosya olu?turma gibi genel ama?l? programlama g?revlerini de?il, yaln?zca Web ile ilgili eylemleri ger?ekle?tirebilecekleri bir sanal alanda ?al???r. ?kinci olarak, komut dosyalar? ayn? kaynak ilkesiyle s?n?rland?r?lm??t?r: bir Web sitesindeki komut dosyalar?, ba?ka bir siteye g?nderilen kullan?c? adlar?, parolalar veya tan?mlama bilgileri gibi bilgilere eri?emez. JavaScript ile ilgili güvenlik hatalar?n?n ?o?u, ayn? kaynak politikas?n?n veya sanal alan?n ihlali ile ger?ekle?mektedir.

Genel JavaScript'in alt kümeleri (ADsafe, Secure ECMAScript (SES)), ?zellikle ü?üncü taraflarca olu?turulan kodlarda (reklamlar gibi) daha yüksek düzeyde güvenlik sa?lar. Closure Toolkit, ü?üncü taraf JavaScript ve HTML'nin güvenli bir ?ekilde yerle?tirilmesi ve yal?t?lmas? i?in ba?ka bir projedir.

??erik Güvenli?i Politikas?, bir Web sayfas?nda yaln?zca güvenilir kodun yürütülmesini sa?laman?n ana y?ntemi ve amac?d?r.

Siteler aras? güvenlik a??klar?

JavaScript ile ilgili yayg?n bir güvenlik sorunu, ayn? kaynak ilkesinin ihlali olan siteler aras? komut dosyas? ?al??t?rmad?r (XSS). XSS güvenlik a??klar?, bir sald?rgan ?evrimi?i bankac?l?k web sitesi gibi hedeflenen bir Web sitesinin kurbana sunulan web sayfas?na k?tü ama?l? bir komut dosyas? eklemesine neden oldu?unda ortaya ??kar. Bu ?rnekteki komut dosyas? daha sonra kurban?n ayr?cal?klar?yla bankac?l?k uygulamas?na eri?ebilir, potansiyel olarak gizli bilgileri if?a edebilir veya kurban?n izni olmadan para transfer edebilir. XSS güvenlik a??klar?na bir ??züm, güvenilmeyen verileri g?rüntülerken HTML ??k???n? kullanmakt?r.

Baz? taray?c?lar, sald?rgan?n k?tü ama?l? komut dosyas? i?eren bir URL sa?lad???nda yans?yan XSS sald?r?lar?na kar?? k?smi koruma i?erir. Ancak, bu taray?c?lar?n kullan?c?lar? bile, k?tü ama?l? kodun bir veritaban?nda depoland??? sald?r?lar gibi di?er XSS sald?r?lar?na kar?? savunmas?zd?r. Yaln?zca sunucu taraf?nda Web uygulamalar?n?n do?ru tasar?m? XSS'yi tamamen ?nleyebilir.

Taray?c? yazarlar?n?n uygulama hatalar? nedeniyle de XSS güvenlik a??klar? olu?abilir.

Bir ba?ka siteler aras? güvenlik a????, siteler aras? istek sahtecili?idir (CSRF). CSRF'de, bir sald?rgan?n sitesindeki kod, kurban?n taray?c?s?n?, kullan?c?n?n hedef sitede ama?lamad??? eylemleri ger?ekle?tirmesi i?in kand?r?r (bir bankada para transferi gibi). Hedef siteler, istek do?rulamas? i?in yaln?zca tan?mlama bilgilerine güvendi?inde, sald?rgan?n sitesindeki koddan kaynaklanan istekler, ba?latan kullan?c?n?n ayn? ge?erli oturum a?ma bilgilerini ta??yabilir. Genel olarak, CSRF'nin ??zümü, kal?c? etkileri olabilecek herhangi bir iste?in kimli?ini do?rulamak i?in yaln?zca ?erezlerde de?il, gizli bir form alan?nda bir kimlik do?rulama de?eri talep etmektir. HTTP Y?nlendiren ba?l???n? kontrol etmek de yard?mc? olabilir.

"JavaScript ele ge?irme", bir sald?rgan?n sitesindeki <script> etiketinin, kurban?n sitesinde JSON veya JavaScript gibi ?zel bilgiler d?ndüren bir sayfadan yararland??? bir CSRF sald?r?s? türüdür. Olas? ??zümler ?unlar? i?erir:

• ?zel bilgi d?ndüren herhangi bir yan?t i?in POST ve GET parametrelerinde bir kimlik do?rulama belirteci eklemek.

Mü?teriye duyulan yanl?? güven

?stemci-sunucu uygulamalar?n?n geli?tiricileri, güvenilmeyen istemcilerin sald?rganlar?n denetimi alt?nda olabilece?ini bilmelidir. Uygulama yazar?, JavaScript kodunun ama?land??? gibi (veya hi?) ?al??aca??n? varsayamaz ?ünkü koda g?mülü herhangi bir s?r, belirli bir dü?man taraf?ndan ay?klanabilir. Baz? ??kar?mlar ?unlard?r:

• Web sitesi yazarlar?, ham kaynak kodunun istemciye g?nderilmesi gerekti?inden JavaScript'lerinin nas?l ?al??t???n? tam olarak gizleyemezler. Kod gizlenebilir, ancak ?a??rtma tersine mühendislikle yap?labilir.
• JavaScript form do?rulamas? güvenlik de?il, yaln?zca kullan?c?lar i?in kolayl?k sa?lar. Bir site, kullan?c?n?n hizmet ?artlar?n? kabul etti?ini do?rularsa veya yaln?zca say? i?ermesi gereken alanlardan ge?ersiz karakterleri filtrelerse, bunu yaln?zca istemcide de?il sunucuda yapmal?d?r.
• Komut dosyalar? se?ici olarak devre d??? b?rak?labilir, bu nedenle bir g?rüntüyü kaydetmek i?in sa? t?klamak gibi i?lemleri ?nlemek i?in JavaScript'e güvenilemez.
• Bir sald?rgan taraf?ndan ay?klanabilece?inden, ?ifreler gibi hassas bilgileri JavaScript'e g?mmek ?ok k?tü bir uygulama olarak kabul edilir.

Geli?tiricilere duyulan yanl?? güven

Npm ve Bower gibi paket y?netim sistemleri, JavaScript geli?tiricileri aras?nda popülerdir. Bu tür sistemler, bir geli?tiricinin, programlar?n?n di?er geli?tiricilerin program kitapl?klar?na olan ba??ml?l?klar?n? kolayca y?netmesine izin verir. Geli?tiriciler, kitapl?klar?n koruyucular?n?n onlar? güvenli ve güncel tutaca??na güvenirler, ancak bu her zaman b?yle de?ildir. Bu k?r güven nedeniyle bir güvenlik a???? ortaya ??kt?. Güvenilir kitapl?klar, kitapl?klara dayanan tüm programlarda hatalar?n veya güvenlik a??klar?n?n ortaya ??kmas?na neden olan yeni sürümlere sahip olabilir. Yani bir kitapl?k vah?i do?ada bilinen güvenlik a??klar?yla yamas?z kalabilir. 133 bin web sitesi ?rne?i incelenmi? bir ?al??mada, ara?t?rmac?lar web sitelerinin %37'sinin bilinen en az bir güvenlik a????na sahip bir kitapl?k i?erdi?ini buldu. "Her web sitesinde kullan?lan en eski kütüphane sürümü ile bu kütüphanenin mevcut en yeni sürümü aras?ndaki ortalama gecikme, ALEXA'da 1.177 gündür ve halen aktif olarak kullan?lan baz? kütüphanelerin geli?tirilmesi y?llar ?nce durduruldu." Ba?ka bir olas?l?k, bir kütüphanenin y?neticisinin kütüphaneyi tamamen kald?rabilmesidir. Bu, Mart 2016'da Azer Ko?ulu'nun deposunu npm'den kald?rmas?yla meydana geldi. Bu, kütüphanelerine ba?l? on binlerce program?n ve web sitesinin bozulmas?na neden oldu.

Taray?c? ve eklenti kodlama hatalar?

JavaScript, baz?lar? arabellek ta?malar? gibi kusurlara sahip olabilen ?ok ?e?itli taray?c? yetenekleri i?in bir arabirim sa?lar. Bu kusurlar, sald?rganlar?n kullan?c?n?n sisteminde istedikleri herhangi bir kodu ?al??t?racak komut dosyalar? yazmas?na izin verebilir. Bu kod hi?bir ?ekilde ba?ka bir JavaScript uygulamas?yla s?n?rl? de?ildir. ?rne?in, arabellek ta?mas? istismar?, bir sald?rgan?n süper kullan?c? ayr?cal?klar?yla i?letim sisteminin API'sine eri?mesine izin verebilir.

Bu kusurlar Firefox, Internet Explorer, ve Safari gibi büyük taray?c?lar? etkilemi?tir.

Video oynat?c?lar, Adobe Flash ve Microsoft Internet Explorer'da varsay?lan olarak etkinle?tirilen ?ok ?e?itli ActiveX denetimleri gibi eklentiler, JavaScript arac?l???yla yararlan?labilen kusurlara da sahip olabilir (bu tür kusurlardan ge?mi?te yararlan?lm??t?r).

Windows Vista'da Microsoft, Internet Explorer i?lemini s?n?rl? ayr?cal?klarla ?al??t?rarak arabellek ta?malar? gibi hata risklerini kontrol alt?na almaya ?al??m??t?r. Google Chrome benzer ?ekilde sayfa olu?turucular?n? kendi " sandbox "lar?yla s?n?rlar.

Korumal? alan uygulama hatalar?

Web taray?c?lar?, ?rne?in dosya olu?turmak veya silmek i?in gerekli ayr?cal?klarla birlikte JavaScript'i sanal alan?n d???nda ?al??t?rabilir. Bu tür ayr?cal?klar?n Web'den koda verilmesi ama?lanmam??t?r.

Web'den JavaScript'e yanl?? ayr?cal?klar verilmesi, hem Internet Explorer hem de Firefox'taki güvenlik a??klar?nda rol oynam??t?r. Windows XP Service Pack 2'de Microsoft, Internet Explorer'da JScript'in ayr?cal?klar?n? dü?ürmü?tür.

Microsoft Windows, bir bilgisayar?n sabit sürücüsündeki JavaScript kaynak dosyalar?n?n genel ama?l?, korumal? alanda olmayan programlar olarak ba?lat?lmas?na izin verir (bkz: Windows Komut Dosyas? Ana Bilgisayar? ). Bu, JavaScript'i ( VBScript gibi) bir Truva at? i?in teorik olarak uygun bir vekt?r yapar, ancak JavaScript Truva atlar? pratikte nadirdir.

Donan?m a??klar?

2015 y?l?nda, güvenlik ara?t?rmac?lar? taraf?ndan bir makalede, bir Rowhammer sald?r?s?n?n JavaScript tabanl? bir kavram kan?t? uygulamas? a??klanm??t?r.

2017 y?l?nda, taray?c? üzerinden JavaScript tabanl? bir sald?r?n?n ASLR'yi atlayabilece?i g?sterildi. Buna "ASLR⊕Cache" veya AnC denir.

2018'de Intel ve di?er i?lemcilerde Spekülatif Yürütmeye kar?? Spectre sald?r?lar?n? a??klayan makale bir JavaScript uygulamas?n? i?eriyordu.

Geli?tirme ara?lar?

?nemli ara?lar dil ile birlikte geli?mi?tir.

• Her büyük web taray?c?s?nda, JavaScript hata ay?klay?c? dahil olmak üzere yerle?ik web geli?tirme ara?lar? bulunur.
• ESLint ve JSLint gibi statik program analiz ara?lar?, bir dizi standart ve y?nergeye uygunluk i?in JavaScript kodunu tarar.
• Baz? taray?c?larda yerle?ik profil olu?turucular bulunur. Benchmark.js ve jsbench gibi ba??ms?z profil olu?turma kitapl?klar? da olu?turulmu?tur.
• Bir?ok metin düzenleyici (IDE), JavaScript kodu i?in s?zdizimi vurgulama deste?ine sahiptir.

?lgili teknolojiler

Brendan Eich, ?zellikle JavaScript programlama dilinin yarat?c?s? olarak tan?nan Amerikal? bir yaz?l?m geli?tiricisidir. Eich, 1995 y?l?nda Netscape Communications Corporation'da ?al???rken JavaScript'i geli?tirmi?tir.

Java

Yayg?n bir yan?lg?, JavaScript'in Java ile ayn? oldu?una y?neliktir. Her ikisinin de ger?ekten de C-benzeri bir s?zdizimi vard?r (C dili onlar?n en yak?n ortak ata dilidir). Ayr?ca, genellikle korumal? alana al?n?rlar (bir taray?c? i?inde kullan?ld???nda) ve JavaScript, Java'n?n s?zdizimi ve standart kitapl??? g?z ?nünde bulundurularak tasarlanm??t?r. ?zellikle, tüm Java anahtar s?zcükleri orijinal JavaScript'te ayr?lm??t?r, JavaScript'in standart kitapl??? Java'n?n adland?rma kurallar?n? takip eder ve JavaScript'in ?Math? ve ?Date? objeleri Java 1.0'dan al?nan s?n?flara dayan?r.

Java ve JavaScript ilk olarak 1995'te ortaya ??kt?, ancak Java Sun Microsystems'den James Gosling ve JavaScript ise Netscape Communications'dan Brendan Eich taraf?ndan geli?tirildi.

?ki dil aras?ndaki farkl?l?klar benzerliklerinden daha belirgindir. Java'n?n statik yaz?m? vard?r, JavaScript'in yaz?m? ise dinamiktir. Java, derlenmi? bayt kodundan yüklenirken JavaScript, insan taraf?ndan okunabilir kaynak kodu olarak yüklenir. Java'n?n objeleri s?n?f tabanl?d?r, JavaScript'ler ise prototip tabanl?d?r. Son olarak, Java, Java 8'e kadar i?levsel programlamay? desteklemezken, JavaScript, Scheme'den etkilenerek bunu ba??ndan beri yapm??t?r.

JSON

JSON veya JavaScript Object Notation, JavaScript'in obje de?i?mez s?zdiziminin bir alt kümesi olarak tan?mlanan genel ama?l? bir veri de?i?im bi?imidir.

TypeScript

TypeScript (TS), Microsoft taraf?ndan geli?tirilmekte ve desteklenmektedir. TS, JavaScript'in kat? ?ekilde (strictly-typed) yaz?lan versiyonudur. TS, de?i?kenlere ve fonksiyonlara, tür a??klamalar? ekleyerek farkl?l?klar? g?sterir ve JS i?inde türlerin tan?mlanmas? i?in bir tan?t?m dilidir. Bunun d???nda TS, JS ile istemci taraf?nda ?al??t?r?lmas?, kolay, anla??l?r bir ?ekilde aktar?lmas?na izin vermek ve di?er JS kodlar?yla birlikte ?al??abilmesi i?in hemen hemen ayn? ?zellik setini payla??r.

WebAssembly

2017'den beri web taray?c?lar?, bir JavaScript motorunun web sayfas? komut dosyalar?n?n performans a??s?ndan kritik b?lümlerini yerel h?za yak?n yürütmesini sa?layan ikili bir bi?im olan WebAssembly'yi desteklemektedir. WebAssembly kodu, normal JavaScript koduyla ayn? sanal alanda ?al???r.

asm.js, WebAssembly'nin ?ncüsü olarak hizmet veren bir JavaScript alt kümesidir.

Aktar?c?lar (Transpilers)

JavaScript, Web'in bask?n istemci taraf? dilidir ve bir?ok web sitesi komut dosyas? a??rl?kl?d?r. Bu nedenle, geli?tirme sürecine yard?mc? olabilecek di?er dillerde yaz?lm?? kodu d?nü?türmek i?in aktar?c?lar olu?turulmu?tur.

D?? ba?lant?lar

• Curlie'de JavaScript (DMOZ tabanl?)
• "JavaScript: The First 20 Years". 6 Mart 2022 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 6 ?ubat 2022.